Η Φορολογική μεταχείριση των επισφαλών απαιτήσεων σε περίπτωση κήρυξης του οφειλέτη σε κατάσταση πτώχευσης ή υπαγωγής του σε προπτωχευτική διαδικασία. (Άρθρο ependisinews.gr)

Πολύ πρόσφατα, την 9^η Ιουνίου 2017, η Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων εσόδων εξέδωσε την ΠΟΛ. 1080/2017, προς το σκοπό παροχής διευκρινίσεων και οδηγιών για τη φορολογική μεταχείριση των επισφαλών απαιτήσεων κατά οφειλετών που είτε έχουν υπαχθεί σε προπτωχευτική διαδικασία εξυγίανσης ή έχουν κηρυχθεί σε κατάσταση πτώχευσης, ερχόμενη έτσι να απαντήσει με μείζονα ερωτήματα της επιχειρηματικής αγοράς για την φορολογική αντιμετώπιση δηλωθέντος εισοδήματος προηγουμένων ετών και ΦΠΑ, που εν τέλει δεν εισπράχθηκε ή και διεγράφη με δικαστική απόφαση συνεπεία υπαγωγής του οφειλέτη στις διατάξεις του Ν. 3588/2007 (Πτωχευτικός Κώδικας), είτε σε καθεστώς εξυγίανσης, είτε σε κατάσταση πτώχευσης.

Ήδη βεβαίως, με τις διατάξεις του ν. 4172/2013 προβλέπεται η δυνατότητα έκπτωσης για φορολογικούς σκοπούς, των προβλέψεων για απόσβεση επισφαλών απαιτήσεων ανάλογα με το ποσό της απαίτησης και το χρόνο που παραμένει ανείσπρακτη, εφόσον βεβαίως έχουν αναληφθεί οι κατάλληλες ενέργειες για τη διασφάλιση του δικαιώματος είσπραξης.

Συγχρόνως, με την παρ. 4 του άρθρου 26 του ως άνω νόμου προβλέπεται ομοίως η δυνατότητα διαγραφής απαίτησης για φορολογικούς σκοπούς υπό τις εξής προϋποθέσεις:

α/. την εγγραφή ποσού ως έσοδο που αντιστοιχεί στην εν λόγω οφειλή,

β/.  την προηγούμενη διαγραφή από τα βιβλία το φορολογουμένου καθώς και

γ/. την ανάληψη όλων των κατάλληλων ενεργειών για τη διασφάλιση του δικαιώματος είσπραξης.

 Με άλλα λόγια, η περίπτωση της επικύρωσης από το πτωχευτικό δικαστήριο της συμφωνίας εξυγίανσης η οποία προβλέπει, μεταξύ άλλων, τη μείωση των απαιτήσεων των πιστωτών έναντι της επιχείρησης, φέρεται να εμπίπτει καταφανώς στην περίπτωση των παρ. 1 και 4 του άρθρου 26 του ν. 4172/2013, αναλόγως με τον προηγούμενο σχηματισμό ή μη πρόβλεψης περί της σχετικής επισφάλειας.

Εντούτοις, παρέμενε εν πολλοίς θέμα ερμηνείας του εφαρμοστή του κανόνα δικαίου με τις συνεπαγόμενες γκρίζες ζώνες τυχόν αμφισημίας της διάταξης. Προς αποκατάσταση τυχόν αμφιβολίας για την εφαρμογή της διάταξης αυτής λοιπόν, και ενόψει της εκτεταμένης εφαρμογής της στην τρέχουσα χρήση, συνεπεία της επικύρωσης δικαστικώς απόφασης εξυγίανσης μεγάλης ελληνικής επιχείρησης με ευρύ φάσμα δανειστών, με την ως άνω ΠΟΛ. 1080/2017 διευκρινίστηκαν τα εξής:

Α) Σχηματισμός προβλέψεων

Σε περίπτωση υποβολής αίτησης για κήρυξη του οφειλέτη σε πτώχευση ή για υπαγωγή στη διαδικασία εξυγίανσης σύμφωνα με τον ΠτΚ, και εφόσον ο πιστωτής δεν είχε ήδη σχηματίσει πρόβλεψη για το ποσό της επισφαλούς απαίτησης με βάση τις ενέργειες που είχε αναλάβει κατά το παρελθόν για τη διασφάλιση του δικαιώματος είσπραξης, αυτός μπορεί να σχηματίσει φορολογικά αναγνωρίσιμη πρόβλεψη επισφαλούς απαίτησης, κατά τον χρόνο κατάθεσης της σχετικής αίτησης στο δικαστήριο, εφόσον πληρούνται οι προϋποθέσεις της παρ. 1 του άρθρου 26 του ίδιου νόμου, εξαιρουμένης πλέον της προϋπόθεσης ανάληψης των κατάλληλων ενεργειών για τη διασφάλιση του δικαιώματος είσπραξης, δεδομένου ότι, με τις διατάξεις του ΠτΚ και ιδίως τα άρθρα 10, 25, 106 και 106α αυτού, θεσπίζεται ειδικό πλαίσιο προστασίας της επιχείρησης από τους πιστωτές τόσο σε περίπτωση αίτησης κήρυξής της σε πτώχευση, όσο και σε περίπτωση αίτησης υπαγωγής της σε προπτωχευτική διαδικασία εξυγίανσης.

 Ειδικά, σε περίπτωση αίτησης υπαγωγής του οφειλέτη σε προπτωχευτική διαδικασία εξυγίανσης, το ποσό της κατά τα ανωτέρω σχηματισθείσας πρόβλεψης επισφαλών απαιτήσεων δεν δύναται να υπερβαίνει το ποσό κατά το οποίο μειώνεται η απαίτηση με βάση την αίτηση υπαγωγής σε διαδικασία εξυγίανσης. Τα ανωτέρω βεβαίως, τελούν υπό την επιφύλαξη του περιορισμού που τίθεται στο τελευταίο εδάφιο της παρ. 2 του άρθρου 26 του ν.4172/2013. Δηλαδή, σε περίπτωση που το ποσό της απαίτησης για το οποίο σχηματίσθηκε η πρόβλεψη τελικά εισπραχθεί, η σχηματισθείσα πρόβλεψη θα ανακτηθεί άμεσα με τη μεταφορά του σχετικού ποσού στα κέρδη, σύμφωνα με τα οριζόμενα στην παρ. 3 του άρθρου 26 του ν.4172/2013.

(Β) Διαγραφή απαιτήσεων.

Σε περίπτωση επικύρωσης από το πτωχευτικό δικαστήριο της συμφωνίας εξυγίανσης η οποία προβλέπει, μεταξύ άλλων, τη μείωση των απαιτήσεων των πιστωτών έναντι της επιχείρησης και εφόσον, πριν από την επικύρωσή της, δεν είχε σχηματισθεί πρόβλεψη για το ποσό της επισφαλούς απαίτησης που μειώνεται βάσει της συμφωνίας (ή είχε σχηματισθεί μικρότερη πρόβλεψη), οι πιστωτές, οι απαιτήσεις των οποίων καλύπτονται από τη συμφωνία, μπορούν να διαγράψουν οριστικά το μέρος της απαίτησης που καλύπτεται από τη συμφωνία και να εκπέσουν το σχετικό ποσό από τα ακαθάριστα έσοδα του φορολογικού έτους εντός του οποίου επικυρώνεται η συμφωνία εξυγίανσης από το πτωχευτικό δικαστήριο με βάση τις διατάξεις του άρθρου 22 του ν. 4172/2013.

Ως προς το ποσό της μείωσης που καλύπτεται από τις ήδη σχηματισμένες προβλέψεις εφαρμόζονται οι διατάξεις της παρ. 3 του άρθρου 26 του ν. 4172/2013. Ομοίως, δύναται να διαγραφεί οριστικά, με βάση τις διατάξεις του άρθρου 22 του ν.4172/2013, το μέρος της απαίτησης κατά πτωχής εταιρείας που δεν ικανοποιήθηκε από την πτωχευτική περιουσία, σε περίπτωση που η επιχείρηση δεν είχε σχηματίσει προηγουμένως πρόβλεψη επισφαλών απαιτήσεων για το ποσό αυτό.

Διευκρινίζεται δε, ότι τα παραπάνω ισχύουν και για το μέρος της διαγραφείσας απαίτησης που αφορά στο ποσό του Φόρου Προστιθέμενης Αξίας, το οποίο η επιχείρηση απέδωσε στο Δημόσιο χωρίς ωστόσο να το εισπράξει από τον πελάτη της, δεδομένου ότι από τις διατάξεις του ν.2859/2000 δεν παρέχεται η δυνατότητα μείωσης της φορολογητέας αξίας και επιστροφής του Φ.Π.Α. που αναλογεί στις σχετικές πράξεις (σχετ. η ΠΟΛ.1113/2.6.2015 εγκύκλιος).

Ενόψει της επικείμενης υποβολής φορολογικών δηλώσεων νομικών προσώπων, η εν λόγω ΠΟΛ. 1080/2017 έρχεται να αποδώσει φορολογική ασφάλεια και να αποκαταστήσει τυχόν ασυμμετρία στα φορολογικά ‘’βάρη’’ στο ανείσπρακτο εν τέλει εισόδημα και ανείσπρακτο αλλά αποδοθέν ΦΠΑ, των δανειστών, διαγραφεισών οριστικά με δικαστική απόφαση Πτωχευτικού Δικαστηρίου απαιτήσεων τους.

Χαρά Δ. Ζέρβα

ΔΙΚΗΓΟΡΟΣ – ΕΤΑΙΡΟΣ

ΝΙΚΟΛΑΣ ΚΑΝΕΛΛΟΠΟΥΛΟΣ – ΧΑΡΑ ΖΕΡΒΑ