Του Νικόλα Κανελλόπουλου*
Με αφορμή το συνέδριο που πραγματοποιήθηκε την Παρασκευή 21 Φεβρουαρίου 2020 στην Αθήνα με θέμα «Το δίκαιο, η οικονομία και η κοινωνία μπροστά στις προκλήσεις της Τεχνητής Νοημοσύνης», με πρωτοβουλία του Ινστιτούτο για το Δίκαιο Προστασίας της Ιδιωτικότητας, των Προσωπικών Δεδομένων και την Τεχνολογία του EuropeanPublicLawOrganization (EPLO), διατυπώθηκαν σκέψεις, απόψεις και ανησυχίες για τη νέα εποχή που διανύουμε.
Μείναμε ενεοί και προβληματιστήκαμε ως πολίτες, αλλά και ως γονείς με τα ερωτήματαπου τέθηκαν από τους εξαίρετους επιστήμονες, ειδικούς στο δίκαιο της «ψηφιακής ηθικής», τις τεχνολογίες τεχνητής νοημοσύνης, καθώς και εκπροσώπους των φορέων που διαμορφώνουν τις πολιτικές στην Ελλάδα και την Ευρώπη.
Τις τελευταίες δεκαετίες, παρατηρείται διαρκής και επιταχυνόμενη εξέλιξη της τεχνολογίας, η οποία καθιστά απαραίτητη την ενημέρωση, εκπαίδευση και εναρμόνιση του ανθρώπου με τα εργαλεία της, αφού η χρήση τους τον διευκολύνει σε κάθε ενασχόληση της καθημερινότητάς του, πολλώ δε μάλλον στον επαγγελματικό τομέα. Η εκρηκτική ανάπτυξη της τεχνολογίας ανέδειξε και βελτίωσε τις τεχνολογίες της Τεχνητής Νοημοσύνης (AI), που στόχο έχουν τη δημιουργία ιδανικών προϋποθέσεων για την ευελιξία του χρήστη, παρέχοντάς του προνόμια που είναι πλήρως αξιοποιήσιμα από επαγγελματίες.
Το κορυφαίο στοίχημα που έχει θέσει ο ανθρώπινος εγκέφαλος είναι να αντιγράψει τον εαυτό του. Όταν ο άνθρωπος φτάσει στο σημείο να αναπαράγει με τεχνητό τρόπο, με επάρκεια και ακρίβεια, τις ίδιες του τις ικανότητες, το μέλλον θα καταστεί μη προβλέψιμο. Βρισκόμαστε σε σημείο κομβικό για την ανθρωπότητα, όπου στηνπρόοδο συμμετέχουμε όλοι μας. Όλοι έχουμε πρόσβαση στην τεχνολογία και είμαστε τα πρόσωπα, τα οποία θα καθορίσουμε την εξέλιξή της.Αναμφισβήτητα, η Τεχνητή Νοημοσύνη βρίσκεται σε πολλές εφαρμογές, αναπτύσσεται με γεωμετρική πρόοδο και παρά το γεγονός ότι δίνουμε πολλές φορές τη συγκατάθεσή μας να χρησιμοποιούνται τα δεδομένα μας, παραμένει το ερώτημα αναφορικά με το κατά πόσο έχουμε πλήρως αντιληφθεί ότι αυτά χρησιμοποιούνται και για επιστημονικούς σκοπούς.
Η Τεχνητή Νοημοσύνη είναι σαν ένα μωρό που έχει έρθειήδη στον κόσμο και βρίσκεται σε ένα περιβάλλον, στο οποίο θα πρέπει να ενσωματώσει πληροφορίες από τα ίδια του τα δεδομένα. Δεν γνωρίζουμε πώς θα γίνει όταν μεγαλώσει, ούτε πώς θα εξελιχθεί. Εναπόκειται στην ζωηρή φαντασία μας να πλάσει το εύρος και την έκταση των εφαρμογών τεχνητής νοημοσύνης στη νέα εποχή.
Είμαστε,λοιπόν, τόσο θεατές όσο και συνδιαμορφωτές των ψηφιακών εξελίξεων.Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ναι μεν παρουσίασε πρόσφατα την Λευκή Βίβλο – η οποία αναμφισβήτητα αποτελεί το πρώτο βήμα – αλλά σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να θεωρηθεί επαρκής οδηγός, ούτεβεβαίως έχει παγκόσμιο βεληνεκές.
Η Τεχνητή Νοημοσύνη έχει εδραιωθεί ήδη σε πολλές εκφάνσεις της καθημερινότητάς μας, ενώ αναπτύσσεται με γεωμετρική πρόοδο. Δέον είναι να καταγραφούν οι πιθανοί κίνδυνοι και να δημιουργηθεί ένα «αυστηρό» ρυθμιστικό πλαίσιο, το οποίο μπορεί να ελέγχει τους κινδύνους χωρίς όμως να πνίγει την καινοτομία.
Χρειαζόμαστε, δηλαδή, μία συντακτική πράξη, μία διεθνή συνθήκη, η οποία θα είναι εφάμιλλη και ισόκυρη της Χάρτας για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα. Εξάλλου, σε παγκόσμιο επίπεδο υπάρχουν μόνο οι κατευθυντήριες γραμμές, τις οποίες έθεσε ο ΟΟΣΑ για τη χάραξη διεθνούς πολιτικής σχετικά με την τεχνητή νοημοσύνη (Μάιος 2019), οι οποίες δεν δεσμεύουν.
Η πρόκληση είναι να βρεθούμε σε θέση να αντιμετωπίσουμε, όσο μπορούμε, τις δυσκολίες και τα εμπόδια που ενδεχομένως θέτουν οι νέες τεχνολογίες με οπλοστάσιό μας την ισχυρή επιστημονική και βιομηχανική βάση σε παγκόσμιο επίπεδο, τις καινοτόμες νεοφυείς επιχειρήσεις, αλλά και το νομικό πλαίσιο που προσπαθεί να θωρακίσει νομοθετικά τους καταναλωτές, προωθώντας παράλληλα την καινοτομία και την εξέλιξη της ψηφιακής ενιαίας αγοράς.
*Νικόλας Κανελλόπουλος
Δικηγόρος, Πρόεδρος του«Ινστιτούτου Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης»και
Εκτελεστικός Διευθυντής του «Ινστιτούτου για την Προστασία της
Ιδιωτικότητας, των Προσωπικών Δεδομένων και την
Τεχνολογία», του«Ευρωπαϊκού Οργανισμού Δημοσίου Δικαίου»
(European Public Law Organization-EPLO)