ΟΜΙΛΙΑ ΓΓ ΥΔΔΑΔ κ. Νικόλα Κανελλόπουλου
2ο Επιστημονικό Συνέδριο ΕΑΝΔΑ – Αράχωβα, 20-23/1/2012
[Κύριε Αντιπρόεδρε του Συμβουλίου της Επικρατείας,
Κύριοι Δικαστές,
Κύριε Καθηγητά,
Κυρίες και κύριοι σύνεδροι,
Αγαπητοί συνάδελφοι,
(…)]
Είναι για μένα ιδιαίτερη χαρά να βρίσκομαι σήμερα εδώ, ανάμεσα σε συναδέλφους, κυρίως νέους και νέες δικηγόρους και ασκούμενους νομικούς, αλλά και μεγαλύτερους σε ηλικία, φίλους και συνεργάτες από τον σύλλογο και τη δικηγορική κοινότητα.
Η χαρά μου είναι απόψε ακόμη μεγαλύτερη λόγω του ότι η συμμετοχή μου στο φετινό συνέδριο της Ένωσης Ασκούμενων και Νέων Δικηγόρων Αθηνών, με την τόσο επίκαιρη θεματολογία του και τους υψηλούς προσκεκλημένους και συμμετέχοντες, γίνεται με δύο, παράλληλες, ιδιότητες: αφ’ ενός αυτή του ενεργού δικηγόρου, που μου παρέχει σαν εφόδιο τη χειροπιαστή, συχνά πικρή αλλά πάντα ενδιαφέρουσα εμπειρία της δικαστηριακής καθημερινότητας, κι εκείνη του Γενικού Γραμματέα του Υπουργείου Δικαιοσύνης, που με βαρύνει με σημαντικό μερίδιο ευθύνης και χρέους απέναντι στους πολίτες αλλά και τους επαγγελματίες νομικούς για την ανατροπή όσων μας κρατούν πίσω, στο τέλμα των διαχρονικών προβλημάτων και αδιεξόδων του δικαστικού μας συστήματος.
Το σχέδιο νόμου «για τη δίκαιη δίκη και την εύλογη διάρκεια αυτής», που τις επόμενες δύο ημέρες έγκριτοι νομικοί θα σχολιάσουν ενώπιόν σας σε κάθε λεπτομέρειά του, αποτελεί το προϊόν μιας συγκροτημένης, πολύμηνης και κοπιώδους προσπάθειας εντοπισμού, αξιολόγησης και τελικά αντιμετώπισης των παθογενειών της ελληνικής δικαιοσύνης. Με συνθετική σκέψη και μελέτη του ελληνικού δικαστικού συστήματος, καταλήξαμε σε μια συγκροτημένη πρόταση που ήδη αυτές τις ημέρες περνά το κατώφλι της Βουλής με τη φιλοδοξία σύντομα να είναι Νόμος του Κράτους.
Και θα μου επιτρέψετε να είμαι εξ αρχής σαφής: το νέο νομοσχέδιο ΔΕΝ είναι απλά άλλη μία προσπάθεια για την επιτάχυνση απονομής της δικαιοσύνης. Η σύγχρονη ελληνική δικαστική ιστορία βρίθει εξάλλου από ανάλογες απόπειρες επιτάχυνσης, εμπειρίες που μας κάνουν σοφότερους και μας βοηθούν να αξιολογήσουμε τα επόμενα βήματα προς το μέλλον.
Η ειδοποιός διαφορά της νέας νομοθετικής πρωτοβουλίας, που τη διακρίνει σε καθοριστικό βαθμό από παλαιότερες, ανάλογου περιεχομένου, προσπάθειες, εντοπίζεται στην ίδια τη βαθύτερη φιλοσοφία των ρυθμίσεων και στο εύρος των επιχειρούμενων παρεμβάσεων. Πράγματι, η αιτία της ανεπάρκειας των παλαιότερων πρωτοβουλιών εντοπίζεται στην αποσπασματικότητα των ρυθμίσεών τους. Αντιθέτως, το νομοσχέδιο που θα συζητηθεί τις επόμενες ημέρες στη Βουλή αποτελεί ένα συγκροτημένο σύστημα κανόνων που εκτείνεται από τα ειρηνοδικεία και τα πταίσματα έως τα Ανώτατα Δικαστήρια και την υπηρεσιακή κατάσταση των δικαστικών λειτουργών.
Στόχος των νέων διατάξεων δεν θα μπορούσε να είναι άλλος από την άμεση, ριζική και ολομέτωπη παρέμβαση στη Δικαιοσύνη και τον τρόπο που σήμερα λειτουργεί. Αποφασίσαμε να προσεγγίσουμε κριτικά και να αξιολογήσουμε με αυστηρότητα θεσμούς και διαδικασίες που έχουν παγιωθεί, παρά τα προβλήματα και τις δυσλειτουργίες που παρουσιάζουν. Να ανατρέψουμε πρακτικές που έχουμε μάθει και συνηθίσει να αποδεχόμαστε άκριτα. Καταστάσεις που ενίοτε «βολεύουν» αρκετούς από τους παράγοντες που εμπλέκονται στην απονομή της δικαιοσύνης. Να δούμε τα προβλήματα κατάματα και να ενεργήσουμε, χωρίς μεμψιμοιρίες και άσκοπη, ανέξοδη ρητορική.
Σήμερα, στα Δικαστήρια όλης της χώρας, κυρίως δε σε εκείνα της πρωτεύουσας, δοκιμάζονται τα όρια της φυσικής αντοχής όλων μας. Όσοι κινούμαστε καθημερινά στους χώρους των Δικαστηρίων αλλά και οι πολίτες που ζητούν καταφύγιο ενώπιόν τους, βιώνουμε καταστάσεις που κάθε άλλο παρά τιμούν το θεσμό της Δικαιοσύνης, αλλά και το δικηγορικό λειτούργημα, ειδικότερα. Η ελληνική Δικαιοσύνη παρουσιάζει εικόνα που απέχει παρασάγγας από τις επιταγές του εθνικού μας Συντάγματος και του ευρωπαϊκού νομικού πολιτισμού, όπου το δικαίωμα της δικαστικής προστασίας ανάγεται σε θεμελιώδη ατομική ελευθερία: Η χώρα καταδικάζεται από τα Ευρωπαϊκά Δικαστήρια για δίκες διάρκειας… δεκαετιών. Πολίτες και επιχειρήσεις βλέπουν την προάσπιση των δικαιωμάτων και συμφερόντων τους να μετατρέπεται σε μαραθώνιο δρόμο χωρίς γραμμή τερματισμού. Νέοι δικηγόροι, ασκούμενοι απόφοιτοι Νομικής, προσγειώνονται ανώμαλα από τον ιδανικό «πανεπιστημιακό» ορισμό των ασφαλιστικών μέτρων σε δικασίμους μετά από επτά μήνες και στη Δικαιοσύνη των προσωρινών διαταγών…
Η εικόνα είναι ξεκάθαρη, και, πλέον, διεθνώς αναγνωρίσιμη: Η αρνησιδικία των ελληνικών Δικαστηρίων υποθάλπει και ενθαρρύνει κάθε είδους ανομία και αίσθημα ατιμωρησίας. Οι δικαστικές καθυστερήσεις αναιρούν τα δικαιώματα του πολίτη, διαβρώνοντας τον κοινωνικό ιστό..
Η απάντηση σε όλα αυτά έπρεπε να είναι ηχηρή, πειστική και άμεση. Χωρίς άλλη καθυστέρηση, η πολιτική ηγεσία του Υπουργείου Δικαιοσύνης, ανέλαβε την ιστορική ευθύνη που της αναλογεί. Προχώρησε με αποφασιστικότητα και ταχύτατους ρυθμούς στην αναμόρφωση και το συνολικό εκσυγχρονισμό του συστήματος απονομής της Δικαιοσύνης, υλοποιώντας τη ρητή δέσμευση που έχει αναλάβει, πρωτίστως έναντι της ελληνικής κοινωνίας. Το Υπουργείο κάλεσε σε διάλογο όλους τους εμπλεκόμενους στη Δικαιοσύνη φορείς. Συζήτησε και αντάλλαξε απόψεις με τις ηγεσίες των Ανωτάτων Δικαστηρίων, τις ενώσεις των Δικαστών και των Εισαγγελέων, τους Δικηγορικούς Συλλόγους της χώρας, και με τη συνεργασία έμπειρων νομικών της πράξης και ακαδημαϊκών, κατέληξε στην προώθηση εκατό και πλέον τολμηρών μέτρων για την εμπέδωση της δίκαιης και έντιμης δίκης και την αντιμετώπιση των φαινομένων αρνησιδικίας.
Κύριοι σύνεδροι,
Εξετάζοντας μία προς μία τις διατάξεις του νομοσχεδίου εντοπίζει κανείς αβίαστα, και σε πρώτη ανάγνωση, μεγάλο αριθμό καινοτομιών και ριζικών παρεμβάσεων, σε πρωτόγνωρη έκταση και ένταση σε σχέση με το παρελθόν.
Κατ’ αρχάς, η προσέγγιση της πολιτικής δίκης, η οποία συγκεντρώνει το ενδιαφέρον της πλειοψηφίας των συναδέλφων δικηγόρων αλλά και των πολιτών, έγινε με διάθεση ανατρεπτική και με βασικό γνώμονα την επιτάχυνση και τον εκσυγχρονισμό. Και πράγματι, μελετώντας σήμερα κανείς τις μεταρρυθμίσεις που εισάγονται στην πολιτική μας δικονομία και -δευτερευόντως- στο αστικό δίκαιο μπορεί εύκολα να εντοπίσει πολλές αξιοσημείωτες προτάσεις και ιδέες που κατατείνουν στον εξορθολογισμό της διαδικασίας.
Ειδικότερα, με τις προτεινόμενες διατάξεις:
– Κατά πρώτον, προωθείται και εμπεδώνεται η ιδέα της πρωτοβάθμιας απονομής της Δικαιοσύνης, μέσα από μονομελείς δικαστικές συνθέσεις. Όλα τα ασφαλιστικά μέτρα, η εκδίκαση της αγωγής διαζυγίου, οι λοιπές γαμικές διαφορές καθώς και εκείνες που αφορούν στις σχέσεις γονέων και τέκνων θα εκδικάζονται πλέον από μονομελείς συνθέσεις. Με τον τρόπο αυτό επέρχεται αποσυμφόρηση των πολυμελών δικαστηρίων και των δικαστών των πρωτοδικείων, οι οποίοι θα συμμετέχουν σε άλλες συνθέσεις των μονομελών πρωτοδικείων.
– Μεταφέρεται μεγάλος όγκος υποθέσεων από τα εξαιρετικά επιβαρημένα πρωτοδικεία στα κατά τόπους ειρηνοδικεία. Οι στοχευμένες παρεμβάσεις μας είχαν ως αντικείμενο την εκουσία δικαιοδοσία και τις υποθέσεις της, οι οποίες παρά τον σχεδόν «διοικητικό» χαρακτήρα της διαδικασίας και την κατά κανόνα έλλειψη αντιδικίας, σήμερα απαιτούν πολλούς μήνες ακόμη και για να συζητηθούν. Από την τροποποίηση εξαιρούνται ρητά μόνο εκείνες που αφορούν στον πτωχευτικό κώδικα και το κτηματολόγιο. Αντιθέτως, οι συναινετικές προσημειώσεις, οι διαθήκες, το κληρονομητήριο, ο διορισμός διοίκησης νομικών προσώπων, η κήρυξη αλλοδαπού τίτλου εκτελεστού στην Ελλάδα περνούν στα ειρηνοδικεία. Σε αμέσως επόμενο στάδιο, δρομολογείται η δραστική ενίσχυση του θεσμού των ειρηνοδικών με την εισαγωγή ενός σημαντικού αριθμού νέων δικαστών, όσο και με την συγχώνευση υπολειτουργούντων στη χώρα Ειρηνοδικείων. Την ίδια ώρα μελετάται η αλλαγή της τοπικής αρμοδιότητας των Ειρηνοδικείων της Αττικής, καθώς και η μηχανοργάνωση και μαγνητοφώνηση – απομαγνητοφώνηση της δίκης και στα ειρηνοδικεία.
– Η διαδικασία των ασφαλιστικών μέτρων ανακτά την αληθινή φύση και τον πραγματικό χαρακτήρα της. Η προσωρινή διαταγή θα συζητείται μετά από προηγούμενη κλήση του αντιδίκου, και σε περίπτωση που γίνεται δεκτή, η συζήτηση των ασφαλιστικών μέτρων θα προσδιορίζεται υποχρεωτικά μέσα σε τριάντα (30) ημέρες. Η απόφαση στα ασφαλιστικά μέτρα δημοσιεύεται αμέσως μετά την περάτωση της ακροαματικής διαδικασίας, και το αργότερο σε σαράντα οκτώ (48) ώρες μετά τη συζήτηση. Μόνο σε εξαιρετικές περιπτώσεις ο Δικαστής μπορεί και οφείλει να ορίσει συγκεκριμένη ημέρα για την έκδοση και δημοσίευση της απόφασης εντός προθεσμίας τριάντα (30) ημερών.
– Θεμελιώνεται και ενθαρρύνεται ο θεσμός της δικαστικής μεσολάβησης ως ένας αποτελεσματικός μηχανισμός εξώδικης επίλυσης των ιδιωτικών διαφορών. Ο δικαστής κατεβαίνει από την έδρα και καλείται να λειτουργήσει ως ένας αποτελεσματικός μηχανισμός για την αποφυγή κάθε περιττής αντιδικίας, συμβάλλοντας αποφασιστικά στην ειρηνική επίλυση των διαφορών και στην αποσυμφόρηση των δικαστηρίων. Πρόκειται για ένα σύγχρονο μοντέλο εναλλακτικής επίλυσης διαφορών πρωτοφανές μεν για την ελληνική νομική κουλτούρα αλλά ταυτόχρονα και ελπιδοφόρο βήμα για τον νομικό πολιτισμό του μέλλοντος.
– Απλοποιείται η διαδικασία της αναγκαστικής εκτέλεσης, η οποία σήμερα χρησιμοποιείται ως μηχανισμός τελικής ματαίωσης μιας δικαστικής απόφασης. Ο δανειστής βρίσκεται σε πλήρη αδυναμία να ικανοποιήσει την απαίτησή του, δεδομένου ότι το δίκαιο της εκτέλεσης, παρέχει στον οφειλέτη σημαντικά όπλα άμυνας, σε συνδυασμό και με τη μεγάλη καθυστέρηση εκδίκασης των υποθέσεων, κυρίως των ανακοπών. Έτσι η ανακοπή θα συζητείται υποχρεωτικά μέσα σε εξήντα (60) ημέρες ενώ τα ενδεχόμενα ασφαλιστικά μέτρα θα συνεκδικάζονται με την ανακοπή κατά την ίδια δικάσιμο.
– Διασφαλίζεται ο σύντομος προσδιορισμός των εργατικών διαφορών καθώς και των αγωγών για διατροφές, επιμέλεια, επικοινωνία κλπ. εντός εξήντα (60) ημερών και η σύντομη έκδοση των σχετικών αποφάσεων επίσης εντός εξήντα (60) ημερών.
– Ο γάμος προστατεύεται ως θεσμός, η δικαιοπολιτική του όμως βάση παραμένει στη θέληση των συζύγων για συμβίωση και συνυπευθυνότητα. Σήμερα διευκολύνουμε τη συναινετική του λύση προς αποφυγή των άσκοπων καθυστερήσεων, διαφυλάσσοντας ωστόσο τις εγγυήσεις που παρέχει η υποχρεωτική παράσταση δικηγόρων και η επικύρωση του δικαστή του μονομελούς πρωτοδικείου.
Στον χώρο της ποινικής διαδικασίας, λαμβάνεται ειδική μέριμνα για τα φαινόμενα των καθυστερήσεων της προδικασίας αλλά και την παρέλκυση της κύριας δίκης στο ακροατήριο, Σταχυολογώντας τα σπουδαιότερα σημεία του νομοσχεδίου, διαπιστώνουμε τα ακόλουθα:
– Αξιοσημείωτη τομή είναι η καθιέρωση Μονομελών Εφετείων για την εκδίκαση σε πρώτο βαθμό συγκεκριμένης κατηγορίας κακουργημάτων που δεν έχουν αποδεικτικές δυσκολίες, ούτε πολύπλοκα νομικά ζητήματα και πάντως όχι εγκλήματα κατά των οποίων απειλείται στο νόμο η ποινή της ισόβιας κάθειρξης. Οι συγκεκριμένες υποθέσεις θα εκδικάζονται σε δεύτερο βαθμό από τριμελή σύνθεση. Αξίζει να σημειωθεί εδώ ότι μόνο στο Εφετείο Αθηνών εκκρεμεί η εκδίκαση περισσοτέρων από πέντε χιλιάδες (5.000) κακουργημάτων! Οι πολίτες και οι δικηγόροι τους αποκτούν έτσι μια ελπίδα να δικάσουν τις εφέσεις τους και να εξεταστεί η υπόθεσή τους σε δεύτερο βαθμό εντός ευλόγου χρόνου.
– Διαχειριζόμαστε με δικαιοκρατικά κριτήρια τον τεράστιο όγκο εγκλήσεων και μηνύσεων που συγκεντρώνονται στις εισαγγελίες της χώρας: Καταργείται η υποχρεωτικότητα της προκαταρκτικής εξέτασης στα πλημμελήματα. Οι ανώνυμες καταγγελίες τίθενται στο Αρχείο, εκτός εξαιρέσεων. Απλοποιείται και ενισχύεται ο έλεγχος της βασιμότητας των μηνύσεων και εγκλήσεων από τους εισαγγελείς. Ο εισαγγελέας πλέον θα έχει τη δυνατότητα να αρχειοθετήσει τις έωλες και αβάσιμες μηνύσεις με απλή διάταξη, απαλλάσσοντας από αυτές το υπόλοιπο σύστημα απονομής της δικαιοσύνης.
– Επανεξετάζεται ο θεσμός της προσωρινής κράτησης με απόλυτο σεβασμό στα δικαιώματα του κατηγορουμένου. Ικανοποιείται η κοινωνική ανάγκη για προφυλάκιση εγκληματιών που διέπραξαν εγκλήματα με μεγάλο αριθμό παθόντων ή που τελούν εγκλήματα κατ’ επάγγελμα ή κατ’ εξακολούθηση, κάτι που με το σημερινό καθεστώς δεν είναι δυνατό, σε βάρος της πολύμορφης και επικίνδυνης για την ασφάλεια του πολίτη εγκληματικότητας.
– Αντιμετωπίζεται το γνωστό φαινόμενο της «εξαφάνισης» κατηγορουμένων, αμέσως μετά την απολογία τους, σε περίπτωση διαφωνίας ανακριτή και εισαγγελέα, κυρίως για την προσωρινή κράτηση. Η διαφωνία εισάγεται, την ίδια μέρα, στο Αυτόφωρο Τριμελές Πλημμελειοδικείο που δικάζει σε συμβούλιο. Εισάγεται μάλιστα νέα ρύθμιση με την οποία προβλέπεται ότι όταν ανακύψει διαφωνία για την προσωρινή κράτηση, ο ανακριτής υποχρεούται να εκδώσει αμέσως, ένταλμα σύλληψης σε βάρος του κατηγορουμένου, το οποίο ισχύει μέχρι την έκδοση του βουλεύματος.
– Αναμορφώνεται ο θεσμός της εξαίρεσης των δικαστών και αντιμετωπίζεται έτσι το αρνητικό φαινόμενο της κατ’ επάγγελμα και συνήθεια εξαίρεσης δικαστών από «πολυτάλαντους» δικηγόρους, οι οποίοι ασκούνται σε διαγωνισμό κατάχρησης δικαιωμάτων.
– Περιορίζονται δραστικά οι λόγοι και οι περιπτώσεις αναβολής συζήτησης μιας υπόθεσης. Πλέον, η αναβληθείσα συζήτηση προσδιορίζεται σε ειδική δικάσιμο στην οποία προεδρεύει ο ίδιος δικαστής που προήδρευε του δικαστηρίου που χορήγησε την αναβολή. Έτσι κατοχυρώνεται η έννοια του φυσικού δικαστή ο οποίος και αναλαμβάνει τη θεσμική του ευθύνη έναντι της κάθε υπόθεσης ξεχωριστά, μη δυνάμενος πλέον επιλεγμένα να «πασάρει» τις ανεπιθύμητες υποθέσεις σε άλλη σύνθεση.
Στη διοικητική δίκη, τον «μεγάλο ασθενή» του ελληνικού δικαστικού συστήματος και κύρια πηγή πολύχρονων καθυστερήσεων με εξαιρετικό οικονομικό και κοινωνικό κόστος, λαμβάνεται μεγάλος αριθμός γενναίων μέτρων:
– Ολοκληρώνεται και τελειοποιείται ο θεσμός της «πιλοτικής δίκης» στο Συμβούλιο της Επικρατείας και καθορίζεται η εισαγωγή των εκκρεμών όμοιων υποθέσεων, των οποίων το βασικό νομικό ζήτημα έχει κριθεί, σε διαδικασία εν συμβουλίω και όχι σε κανονική δίκη σε ακροατήριο, με άμεσο αποτέλεσμα την εκκαθάριση με απλές και συνοπτικές διαδικασίες όλων των υποθέσεων που εκκρεμούν ενώ έχει ήδη λυθεί το νομικό ζήτημα επί του οποίου ερείδονται.
– Ενισχύεται σε καθοριστικό βαθμό η αρμοδιότητα των Μονομελών συνθέσεων των διοικητικών δικαστηρίων. Προβλέπεται η αύξηση της καθ’ ύλην αρμοδιότητας των δικαστηρίων με μονομελή σύνθεση, σε επίπεδο πρωτοδικείων, καθώς και η αρμοδιότητα των μονομελών στις υποθέσεις φορολογικού και τελωνειακού χαρακτήρα, μέχρι του ποσού των 150.000 ευρώ. Στόχος όχι μόνο η άμεση εκκαθάριση της εκκρεμότητας των 160.000 υποθέσεων που σήμερα επιτείνει τη δυσμενή δημοσιονομική κατάσταση της χώρας, αλλά και η ταχεία πλέον εκδίκαση των νέων υποθέσεων.
– Για την προώθηση της διαδικασίας ανάθεσης δημοσίων έργων ή προμηθειών προβλέπεται η έκδοση του διατακτικού των αποφάσεων των προσυμβατικών ασφαλιστικών μέτρων μέσα σε διάστημα επτά (7) ημερών από την εκδίκαση της σχετικής απόφασης. Το διατακτικό έχει άμεση εκτελεστότητα όπως η πλήρης απόφαση, και έτσι εξασφαλίζεται η πρόοδος των συμβάσεων και το «ξεπάγωμα» δημοσίων έργων.
– Δημιουργούμε ένα υγιές κι ευέλικτο πλαίσιο δικαστικής κρίσης που θα έρθει να συμπληρώσει τα ήδη ισχύοντα μοντέλα προσέλκυσης στρατηγικών επενδύσεων, όπως το σύστημα “fast track”. Καθιερώνεται η αρμοδιότητα της Ολομέλειας του Συμβουλίου της Επικρατείας και η κατά προτεραιότητα εκδίκαση και έκδοση απόφασης επί των σχετικών υποθέσεων, με απόφαση του Προέδρου του Δικαστηρίου.
– Θεσπίζεται το δικαίωμα αποζημίωσης των διαδίκων λόγω υπέρβασης της εύλογης διάρκειας της δίκης στις διοικητικές διαφορές. Πρόκειται για εκτέλεση της σχετικής νομολογιακής επιταγής του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου.
– Η δικαστική δαπάνη τριπλασιάζεται σε περίπτωση που ο ηττημένος διάδικος συνέβαλε με τη δικονομική του συμπεριφορά στην καθυστέρηση εκδίκασης της υπόθεσης στις ίδιες διαφορές.
– Προωθείται ο θεσμός της ενιαίας ενδικοφανούς προσφυγής. Προτείνεται η δημιουργία Σώματος Μελών Επιτροπών Επίλυσης Διοικητικών Αμφισβητήσεων στην έδρα κάθε Αποκεντρωμένης Διοίκησης, με μέλη κατά τα 2/3 αποφοίτους της Εθνικής Σχολής Δημόσιας Διοίκησης. Αντικείμενο των Επιτροπών θα είναι ο έλεγχος του ευρύτερου τμήματος της διοικητικής δράσης του Κράτους, ενώ η κρίση τους θα υποκαθιστά τον πρώτο βαθμό δικαιοδοσίας.
– Επιχειρούνται σημαντικές τροποποιήσεις στη λειτουργία του Ελεγκτικού Συνεδρίου καθώς επίσης εισάγεται η πιλοτική δίκη και στο Ανώτατο Δημοσιονομικό Δικαστήριο για συνταξιοδοτικά θέματα.
Επιπλέον και πέραν του βασικού του πυρήνα, το πολυνομοσχέδιο, σαν οργανωμένο σύνολο, περιλαμβάνει κανόνες που αφορούν και στις ανεξάρτητες Αρχές, τον Οργανισμό των Δικαστηρίων και την κατάσταση των δικαστικών και εισαγγελικών λειτουργών. Ειδικά για την τελευταία περίπτωση, επιχειρείται μια τολμηρή επέμβαση στο εσωτερικό δίκαιο των δικαστών και η αναμόρφωση των προαγωγών, μεταθέσεων και μισθολογικής κατάστασης, πάντοτε με γνώμονα την αποδοτικότητα και τη σχέση ταχύτητας και ποιότητας δικαστικής κρίσης.
Το Υπουργείο έχει αποφασίσει επίσης να υιοθετήσει καινοτόμα θεσμικά και οργανωτικά μέτρα, όπως η παράταση του χρόνου συζήτησης των δικασίμων κατά δύο ώρες. Ελπίζουμε ότι οι δικαστικοί υπάλληλοι θα συνδράμουν την εφαρμογή του νέου μέτρου με την παροχή κινήτρων και ευνοϊκών μισθολογικών ρυθμίσεων.
Περιλαμβάνονται επίσης προβλέψεις για την εισαγωγή των νέων τεχνολογιών στη Δικαιοσύνη. Ένα μεγάλο στοίχημα και πάγια διεκδίκηση του δικηγορικού κόσμου βρίσκεται μερικά βήματα πριν την ολοκλήρωσή του, με την έναρξη της ηλεκτρονικής κατάθεσης δικογράφων στο Πρωτοδικείο Αθηνών. Ήδη σήμερα αρκετοί από εσάς έχετε στα χέρια σας την απαραίτητη «έξυπνη κάρτα» για την πρόσβασή σας στις ηλεκτρονικές υπηρεσίες του Δικηγορικού Συλλόγου και του Πρωτοδικείο Αθηνών. Με τις νέες διατάξεις και το απαραίτητο προεδρικό διάταγμα που έχει ήδη υπογραφεί, η ηλεκτρονική κατάθεση γίνεται απτή πραγματικότητα. Το νομοσχέδιο μάλιστα προχωρά ακόμη πιο πέρα και, με το βλέμμα στο μέλλον, προβλέπει νέους μηχανισμούς, όπως η ηλεκτρονική σύνταξη των αποφάσεων από τους ίδιους του δικαστές, με άμεση κατάργηση της χρονοβόρας θεώρησης και η ηλεκτρονική επίδοση αποφάσεων και δικογράφων.
Εξάλλου, είμαστε έτοιμοι να κάνουμε το μεγάλο άλμα στο μέλλον, τόσο με τη μαγνητοφώνηση – απομαγνητοφώνηση των πρακτικών όλων των δικαστηρίων, και ειδικά των ποινικών, όσο και με προβλέψεις για ηλεκτρονική κατάθεση μηνύσεων, προτάσεων, υπομνημάτων αλλά και των σχετικών, προκειμένου να διαμορφώσουμε τη βάση για την ηλεκτρονική δίκη. Απώτερο στρατηγικό στόχο του Υπουργείου Δικαιοσύνης, αποτελεί η προώθηση και ολοκλήρωση της ηλεκτρονικής δίκης (e-justice) και η μελλοντική διεξαγωγή των δικών χωρίς τη χρήση εγγράφων (paperless process). Για τον σκοπό αυτό έχει καταστρωθεί και εφαρμόζεται οργανωμένο σχέδιο δράσης για τον προγραμματισμό και την υλοποίηση μιας εκτεταμένης δέσμης τεχνικών έργων.
Αξιότιμοι κύριοι δικαστές, αγαπητοί συνάδελφοι,
Η επιτυχία του νέου νόμου εξαρτάται από όλους εμάς. Οι διατάξεις προβλέπουν προθεσμίες, ενέργειες και κυρώσεις, θέτοντας το πλαίσιο της ανθρώπινης συμπεριφοράς. Επιστημονικές ιδέες και προτάσεις μετουσιώθηκαν με συνθετική σκέψη σε κανόνες και ρυθμίσεις. Η εφαρμογή τους ωστόσο επαφίεται στους ίδιους τους παράγοντες της διαδικασίας απονομής της δικαιοσύνης σε αυτόν τον τόπο.
Εμείς, εξάλλου, σαν επαγγελματίες νομικοί και σε τελική ανάλυση συλλειτουργοί της Δικαιοσύνης φέρουμε τη συλλογική ευθύνη να προασπίσουμε το κράτος δικαίου και την έννοια της δίκαιης δίκης. Είμαι βέβαιος ότι, παρά τις αρχικές ενστάσεις και τις εύλογες και ευπρόσδεκτες παρατηρήσεις και επιμέρους διαφωνίες, οι συνάδελφοι δικηγόροι αντιλαμβάνονται την κρισιμότητα των καταστάσεων και αναγνωρίζουν στις διατάξεις του νομοσχεδίου την πρόθεση γενναίων αλλαγών και τον τολμηρό χαρακτήρα των παρεμβάσεων, πάντα προς τη σωστή κατεύθυνση.
Το δικαστικό μας σύστημα νοσεί και μαζί του δοκιμάζεται καθημερινά το δημοκρατικό μας πολίτευμα και τα ανθρώπινα δικαιώματα. Ο νομικός κόσμος της χώρας, και πρώτοι απ’ όλους οι νέοι δικηγόροι, στους ώμους των οποίων στηρίζεται το μέλλον της ελληνικής Δικαιοσύνης, οφείλουν να στηρίξουν κάθε προσπάθεια αλλαγής, με τολμηρή κι επικριτική διάθεση. Να ανατρέψουν προβληματικές καταστάσεις και την κουλτούρα της παραίτησης που τους προσβάλλει σαν επιστήμονες και καταδικάζει τη Δικαιοσύνη στην αρνησιδικία. Να υπερασπιστούν το ιδανικό που πρεβεύουν: τη δίκαιη και έντιμη δίκη, με εύλογη διάρκεια.
(Η εποχή των μεγάλων λόγων πέρασε ανεπιστρεπτί
και η ώρα των πράξεων έχει κιόλας σημάνει).
Σας ευχαριστώ πολύ.